خودتزیینی زنان ترکمن-دکتر‌طیبه‌عزت‌اللهی‌نژاد

تفکرات کانتی تا اواخر قرن نوزدهم‌ بر فرهنگ و مطالعات غربی‌ تأثیر می‌گذارد و ازهمینرو، در غرب مصداق زیبایی‌شناسی، هنر و آثار هنری می‌شود.‌در اواخر قرن‌، شاهد رواج‌ مطالعۀ انسان‌شناسی‌هنر‌ و مباحث زیبایی‌شناسی در مطالعات هستیم. از نخستین مقاله‌های این حوزه می‌توان به »انسان‌شناسی و زیباییشناسی« )۱۸۹۱ )ارنست گروس ، انسان‌شناس آلمانی، اشاره کرد. ازنظر وی، انسان‌شناسی راهگشای معضل مباحث زیبایی‌شناسی است. مطالعات انسان‌شناسی از آغاز به دو مقولۀ فرهنگ و زیبایی توجه داشت و ازهمین‌رو، تاریخچۀ پیدایش مطالعات زیبایی‌شناسانه با حوزۀ انسان‌شناسی هنر توأم است. در قرن بیستم شاهد تحوالتی چشمگیر‌ در انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی هستیم و پژوهش‌های متعددی در این حوزه انجام شده‌است. مارسل موس‌، جامعه‌شناس فرانسوی، یکی از بنیانگذاران انسان‌شناسی‌ است. وی زیبایی‌شناسی را بزرگترین فعالیت‌های‌انسانی و جزو اَعمال حیاتی جوامع، بهویژه جوامع بدوی، می‌داند و همچنین آن‌ را بازنمودی از تفکر
مردم می‌خواند. محققان زیادی در این حوزه به مطالعه می‌پردازند، اما در اینجا می‌توان از تأثیرگذارترین آنها نام برد: پیر بوردیو، هوارد مورفی و جرمی کوت. مورفی بر اشیای هنری متمرکز شده است و زیبایی‌شناسی را امری اجتنابناپذیر در حوزۀ مطالعات انسان‌شناسی میداند.ازنظر او، زیبایی‌شناسی توان مشارکت در تمام جنبه‌های زندگی روزمره را دارد و نقشی مهم در زندگی انسان‌ها ایفا میکند. بوردیو نیز، زیبایی‌شناسی‌ را شاخه‌ای از فلسفه و در ارتباط با تعریف زیبایی و ذوق می‌داند. کوت از تأثیرگذارترین افراد در مقولۀ زیبایی‌شناسی است. بهباور او، گام نخست در انسان‌شناسی زیبایی‌شناسی توجه به نگرش مردم به جهان است و نیز اینکه کدام شکل‌ها را ترجیح می‌دهند و به دنبال چه مهارت و پیشرفتی هستند. ازنظر کوت، نمی‌توان معیارهای زیبایی‌شناسی را‌ بهشکل جهانشمول‌ درنظر گرفت و آن‌ را به هنرهای‌دیداری محدود کرد. وی اظهار می‌دارد که معیارهای زیبایی‌شناسی هر جامعه با جامعۀ دیگر متفاوت است و از طرفی، زیبایی‌شناسی عالوه‌بر تجربه،‌ فعالیت زیبایی‌شناسانه را نیز در بر می‌گیرد. کوت معیارهای زیبایی‌شناسی در آثار هنری را در راستای معیارهای غربی می‌داند، اما این امر درمورد جوامع مختلف مصداق ندارد و ازنظر وی، زیبایی بومی معیارهایی متفاوت دارد. ازنظر
کوت، هنر در نگرش غربی‌ تعریف خاص خود را دارد و بر همین اساس،‌ از دیدگاه غربی در همۀ جوامع نمی‌توان هنر یافت. آیا جامعه‌ای بدون هنر وجود دارد؟ چرا براساس معیارهای غربی باید جوامعی را بی‌هنر خواند؟ انسان‌شناسان از این مقوله ابراز نگرانی کرده‌اند. کوت معتقد است که هیچ جامعه‌ای بدون هنر نیست‌ و همۀ جوامع هم هنرهای دیداری ندارد، از سویی دیگر، ارزش‌گذاری هنرها باعث آسیب می‌شود. نمی‌توان هنری را کمتر از دیگری دانست.‌ازنظر او، همۀ فعالیت‌های انسانی جنبۀ زیبایی شناسانه دارند.یکی از مصادیق زیبایی‌شناسی را می‌توان در حوزۀ مطالعاتی خودتزیینی یافت. مطالعات حوزۀ بدن از قرن نوزدهم در رشته‌های علوم انسانی مانند: جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی شکل می‌گیرد. در این مطالعات بدن با تفاوت‌های اجتماعی‌، بنیادهای طبیعی و فیزیکی مرتبط است. در این قرن، تالش‌های زیادی برای طبقه‌بندی و مقایسۀ بدن در ارتباط با پیامدهای اجتماعی و سیاسی صورت می‌گیرد. در قرن بیستم‌ در حوزۀ مطالعاتی بدن، محور پژوهش‌ها بر معنی و نماد قرار می‌گیرد و اغلب مطالعات، بدن‌ را بستر‌نمادهای فرهنگی در ساختار اجتماعی ازطریق آیین و خودتزیینی بیان می‌کنند. انسان‌شناسانی همچون هرتز، ون‌گنپ وموس‌ پژوهش‌ها‌یی را درخصوص بدن و تزیین انجام می‌دهند. موس در حوزۀ بدن نیز پژوهش‌هایی را انجام داد و از‌ مهم‌ترین‌ پژوهش‌های وی،‌ مقالۀ »تکنیک‌های بدن« )۱۹36[ )۱۹3۴ ]بود و برای نخستین بار‌ به طرح انسان‌شناسی سیستماتیک بدن پرداخت. از نظر او، هر جامعه‌ای به انسان شیوۀ استفاده از بدن را می‌آموزد و این مسئله در فرهنگ‌های مختلف دیده می‌شود. از مهمترین ابزار خودتزیینی می‌توان به پوشش اشاره کرد. به همین منظور، مطالعاتی با عنوان انسان‌شناسی لباس و زیورآالت انجام می‌گیرد. پژوهش‌های انسان‌شناسی لباس‌ از دهۀ‌۸0 تا آغاز قرن جدید‌ گسترش چشمگیری می‌یابد و در اغلب پژوهش‌ها به رابطۀ میان لباس‌، خودتزیینی، هویت و زنان توجه می‌شود.