تاریخ انتشار : 18 دی 1400
پارچه های پایدار
Stable Fabrics
مقاله ای از #شمسی-علیزاده/طراح‌لباس،استایلیست
مدنویسان جوان
پایدار شامل شیوه‌های تجاری اخالقی ، شفافیت زنجیره تأمین ، سیاست‌های حداقل تأثیر ، برنامه‌های بازگرداندن و مسلماً مهم‌تر از همه ، مواد پایدار است که کمد اخالقی ما را تشکیل می‌دهند.برخی از الیاف پایدار که برندهای معروف از آن‌ها در تولید پوشاک پایدار استفاده می‌کنند و امید است که دیگر طراحان لباس نیز با به کار بردن این الیاف در تولید پوشاک به‌سالمت محیط‌زیست و نسل آینده کمک نمایند.به شرح ذیل است.
پنبه ارگانیک: ازنظر زیست‌محیطی ، کشت پنبه ارگانیک نسبت به پنبه معمولی 62 درصد انرژی کمتر و 88 درصد آب کمتری مصرف می‌کند.
پنبه بازیافت شده : پنبه بازیافتی با استفاده از پسماندهای پس از صنعت یا پس از مصرف تولید می‌شود. پنبه بازیافتی به جلوگیری از اتلاف زباله‌های مد در محل دفن زباله کمک می‌کند و همچنین به کاهش مصرف منابع نیز کمک شایانی می‌کند و به همین دلیل پنبه بازیافت شده نیز جزو الیاف پایدار می‌باشد.
کنف: از ساقه‌های گیاه شاهدانه می‌توان الیافی به دست آورد که در صنایع نساجی کاربرد دارد. تحقیقات دانشمندان سوئدی نشان داده که کشت شاهدانه به نسبت پنبه، به آب، کود و سم کمتری نیاز دارد و کیفیت الیاف آن نیز مشابه پنبه است. افزون بر این پارچه به‌دست‌آمده از شاهدانه قابلیت جذب ۹۵ درصد پرتو فرابنفش را دارد.
کتان : کتان یک فیبر طبیعی است که برای رشد به حداقل مقدار آب و سموم احتیاج دارد. پارچه کتان بسیار قوی و مقاوم در برابر بید است و اگر رنگرزی نشود کاملاً” زیست پذیر است ، در برابر درجه حرارت بالا مقاومت می‌کند و بدون نگه‌داشتن باکتری‌ها رطوبت را جذب می‌کند ، هر چه شسته می‌شود بهتر و بهتر می‌شود. با تمام ویژگی‌های عالی و خوب ، تقریباً” 1% از مصرف الیاف پوشاک جهان را تشکیل داده است. به دلیل زمان‌بر بودن و زحمت زیاد برای تولید نخ کتان و فرآیندهای دستی، پارچه‌ای پرهزینه و گران‌قیمت به‌حساب می‌آید.
بامبو: بامبو با پرورش ساده، رشد سریع و بدون نیاز به محیط خاص به‌عنوان یکپارچه دوستدار محیط‌زیست شناخته می‌شود ، البته پایداری پارچه بامبو بستگی به روش تولید آن دارد. سه نوع پارچه بامبو وجود دارد، بامبو ویسکوز ، بامبو لیوسل، بامبو مکانیکی تفاوت بامبو ویسکوز با سایر ویسکوزها در ارزان‌تر بودن چوب بامبو و درنتیجه قیمت پایین‌تر از سایر ویسکوزها است.بامبو لیوسل شبیه ویسکوز است، اما دارای روش تولید زنجیره بسته است و ساختار سلولز در طول فرآیند تغییر نمی‌کند و مانند روش تولید مکانیکی هیچ پسماند سمی ندارد و زیست پذیر است.
چوب‌پنبه : چوب‌پنبه از پوسته مرده درخت بلوط بدون آسیب به درخت برداشت می‌شود و لقب متر یال سبز به آن داده‌شده است و درواقع بسیار زیست پذیر و قابل بازیافت است. این ماده جایگزین شگفت‌انگیزی برای چرم یا وینیل است، قابل شستشو، مقاوم در برابر لکه، بادوام، ضدمیکروبی و ضد حساسیت است.
ایکانیل: این پارچه مصنوعی توسط شرکت ایکانیل از زباله‌های پلاستیک اقیانوس جمع‌آوری و با استفاده از سیستم حلقه بسته که احتیاج زیادی به آب ندارد به نخ و پارچه نایلونی جدید تبدیل می‌کند.
پلی‌استر بازیافتی: پلی‌استر از محصولات پتروشیمی ساخته‌شده است و تولید منسوجات پلی‌استری نیاز به مقادیر زیادی آب، مواد شیمیایی و سوخت‌های فسیلی دارد و نیز آلودگی زیادی برای محیط‌زیست به همراه دارد. فرآیند تبدیل پت( بطری‌های پلاستیکی) که پرمصرف‌ترین عضو خانواده پلی‌استر است به پلی‌استر معمولی به انرژی بسیار کمتری احتیاج دارد و نیز این فرآیند باعث کاهش زباله‌ها و درنتیجه آلودگی کمتر خاک، هوا و آلودگی آب می‌شود. لباس‌های تولیدشده از پلی‌استر بازیافتی را می‌توان بارها بازیافت کرد بدون اینکه از کیفیت آن کم شود و خود تبدیل به یک چرخه بازیافت و مصرف دائمی بدون برداشت از منابع طبیعی و بدون آلودگی می‌گردد.
لیوسل ( تنسل) : لیوسل یکپارچه نیمه مصنوعی است از چوب درختان سخت مانند درخت بلوط یا صنوبر که به‌طور مستقیم در حلال شیمیایی بارگذاری می‌گردند تا نرم و به خمیر تبدیل شوند و فرآیند تولید نخ و پارچه انجام‌پذیر گردد. تولید لیوسل در سیستم حلقه بسته باعث کاهش مصرف آب و آلودگی کمتر محیط‌زیست می‌گردد. لیوسل معمولاً” به‌عنوان جایگزین برای پنبه یا ابریشم مورداستفاده قرار می‌گیرد و وقتی با الیاف دیگری ترکیب می‌گردد، پارچه قوی‌تری نسبت به پنبه یا پلی‌استر تولید می‌شود. در فرآیند تولید لیوسل چون آمینو اکسید به کار می رود، بعضی به‌عنوان یکپارچه کاملاً” ارگانیک در نظر نمی گیرند.
مودال: مودال یکی دیگر از پارچه‌های نیمه مصنوعی است که از خرده چوب‌های راش و بلوط تهیه می‌شود. درواقع مودال بسیار شبیه ویسکوز و ریون است با این تفاوت که در فرآیند تولید مودال ضایعات کمتری ایجاد می‌شود و زیست پذیرتر است، به لحاظ ساختاری نیز نسبت به ویسکوز و ریون از کیفیت بالاتری برخوردار است. مودال به دلیل لطافت و تنفس پذیری ، جذب رطوبت و دوام بالا و عدم گوله شدن، مقاوم در برابر چروک شدن،عدم رنگ دهی و با قابلیت تجزیه پذیری یکی از ممتازترین پارچه‌های تولیدی شناخته شده است.
پیناتکس: از برگ و ضایعات آناناس پارچه‌ای شبیه به چرم به نام پیناتکس تولید می‌شود که کاملاً” زیست پذیر بوده و از آن می‌توان برای تولید لباس ، کفش، کیف یا مبلمان استفاده کرد. این محصول طرفداران زیادی دارد و تولید آن رو به رشد است.
پشم : پشم گوسفند، شتر، بز، به‌عنوان الیاف طبیعی با ماندگاری بالا و تجزیه پذیری طبیعی در صورتیکه شیوه دامداری و پردازش آن در راستای توسعه پایدار باشد و همچنین جنبه‌های اخلاقی و رفاهی حیوانات در حین پرورش و چیدن پشم رعایت شده باشد، پارچه‌ای زیست پذیر می‌باشد.
از موادی دیگر همچون قارچ کامبوجیا، قهوه، ابریشم عنکبوت مصنوعی، ضایعات سیب، الیاف نارگیل، پروتئین شیر نیز پارچه‌های زیست پذیر در مقادیر محدود تولید می‌شود.
منابع:
https://www.sustainablejungle.com/sustainable-fashion/sustainable-fabrics/
گردآورنده : شمسی علیزاده / طراح لباس ، استایلیست
